از منابع جغرافیایی و تاریخی چنین بر می آید که جلگه شیراز دارای پستی و بلند های زیادی بوده و در گوشه و کنار آن گودال های زیادی وجود داشته است.برای نخستین بار کریم خان زند دستور داد که قسمت های زیادی از جلگه شیراز را تسطیح کنند. مولف تاریخ گیتی گشا شرح واقعه را که چگونه به فرمان خان زند جوانان قوی بنیه را از سراسر ایران جمع کردند تا آن جا که تعداد آن ها به ۱۲ هزار نفر رسید. سپس این گروه تحت نظر خود خان زند و معماران آن زمان به تسطیح پستی ها و گودال های شیراز همت گماشتند و این نخستین اقدام برای رفع این مشکل بزرگ در طول تاریخ این شهر بود.با این حال هنوز تعدادی گودال در شیراز وجود دارد.شیراز از لحاظ شکل زمین دارای شیبی از شمال به جنوب و از سوی غرب به شرق بوده است.غیر از این شیب ها،در شیراز قدیم زمین های گود و پست زیاد بوده است که در لهجه شیرازی به ان گود تلمب یا تلمپ(tulamb) می گویند.در قدیم و پیش از نوسازی های جدید شهری در دوره معاصر این گودال ها در زندگی مردم شهر نقش مهمی را ایفا می کرد.این گودال ها در مواقعی مفید بوده و در مواردی برای اهالی شهر مضر و خطرناک.معمولا در شیراز قدیم سعی می کردند از این گودال ها به ویژه ان ها که درون شهر و یا نزدیک شهر هستند،استفاده کنند.نام برخی از این گودال ها هنوز در بین مردم زبان زد است و جز محلات شهر به شمار می رود.
گودهای معروف شیراز:
· گود خزینه
· گود خونی
· گود سرحدی
· گود شازده منصور
· گود عربان
· گود قره ممدی
· گود گری
· گود گلکوب
· گود موتووا (mutuwa)
علت نام گذاری برخی از گود های شیراز:
گود عربان: ناحیه پستی بوده که برای مدتی تعدادی عرب و احتمالا از اعراب عشایر فارس در ان زندگی می کردند و به همین نام مشهور است.
گود گلکوب: خارج از دروازه کازرون و رو به جنوب و در گویش شیرازی قبله،گودال بزرگی بوده است که از گل آن جا برای مصالح ساختمانی استفاده می شده است.
گود گری: گودال بزرگی در مسیر کوچه باغ های قصردشت و نزدیک به باغ معروف امام جمعه یا باغ رحمت آباد است که چوبداران(اصطلاحی است که به پرورش دهندگان دام به ویژه گوسفند و بز میگویند)بزهای گر یا کچل خود را در آن می انداختند یا به روایتی دیگر به علت این که در این محل درختان کوتاه و گر (gar) وجود داشته به این دلیل نام گذاری شده است.
گود خزینه: کنار روستایی به نام ده بزرگ واقع شده بود. علت نام گذاری این گود کامل مشخص نیست به روایتی گویند که در این محل خزانه سلطنتی کریم خان زند بوده که دور از ذهن به نظر می اید که از منطقه کریمخانی فاصله داشته باشد.روایتی دیگر این است که در خارج دروازه اصفهان حال حاضر حدود خیابان(گود خزینه فعلی) در زمان زندیه آب انبار و خزینه وجود داشته است.در دوران زند دروازه شهر قبل از غروب آفتاب بسته می شده است و به دلیل این که زائران یا افراد مسافر شب را راحت پست دروازه شهر بگذرانند این آب انبار و خزینه وجود داشته است همانطور که در دروازه قرآن موجود بوده است،این یکی از موارد خوب و به یاد ماندنی خان زند می باشد
گود موتووا : (موتابی)محلی بوده است برای ریسیدن پشم بز برای به وجود آوردن نخ،محل روبروی مسجد غورخانه،نزدیک به شهرداری بافت تاریخی آستانه
گود شازده منصور: محل زندگی شاهزاده منصور،آخرین شاه از خاندان آل مظفر و برادر زاده شاه شجاع مظفری،یکی از بزرگترین کارهای این شاه بزرگ ایستادن جلوی تیمور لنگ است.حافظ در زمان وی بوده است حدود گود منطقه خیابان تیموری است و مهمترین گذر این گود گذر سید ذوالفقار است.
گود خونی :در شیراز قدیم و به روایاتی مردم برای ساختن بناها احتیاج به خاک فراوان بوده که از زمین های اطراف استفاده می کردند و به دلیل خاکبرداری محل گود می شد. در داخل شهر هم برای ساختن محله ها و خانه ها از خاک زمین های همان محل استفاده می کردند که در نتیجه گود به وجود می آمد.مهاجرینی که به شیراز می آمدند به دلیل اینکه قدرت خرید خانه نداشتند در این گودها زندگی میکردند.یکی از این مهاجرین دو قوم بودند که می خواستند در این گود ها زندگی کنند و دلیل درگیری شدید و خون ریزی های زیاد به گود خونی شهرت پیدا کرد.
برگرفته ازکتاب تحفه نیر،تالیف مرحوم نیر