کاروانسرای قصر بهرام از آثار تاریخی دوره صفویه و یک کاروانسرای شاه عباسی است که در سر راه قدیمی و تاریخی کاروان رو کویری اصفهان، کاشان، خوار(گرمسار) و خراسان قرار داشته است.
کمی دورتر از شهر تهران و در حاشیه غربی دشت کویر، منطقه ای واقع شده که علاوه بر جاذبه های طبیعی کویر و نیز گونه های جانوری کمیاب و در حال انقراض، دارای آثار تاریخی باارزش و منحصر به فردی است.کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام یکی از جاذبه های تاریخی این منطقه است.این بنا که بیشتر شبیه کاروانسراهای شهری است و شبــــاهت آن به کاروانسراهای میان راه کمتر است، به گفته برخی از کارشناسان برخلاف نامش ساختمانی برای اقامت سلاطین صفوی در مواقع شکار و سفرهای شاهانه بوده است .
این کاروانسرا که نام عجیب ولى بامسماى قصر بهرام را بر آن نهاده اند با سنگهاى سفید مایل به کرم رنگ پوشیده شده است. برجهاى چندوجهى تعبیه شده در گوشه هاى بنا و همچنین سردر ورودى آن که به سمت شمال باز شده و به شکلى استادانه با سنگ تراش خورده نماسازى شده است.حیاط مرکزى، حجرات در اطراف و اصطبلها در پشت آن همان پلان قالب کاروانسراهاى ایران است که البته در این کاروانسرا از ایوان جنوبى نیز به عنوان ورودى به منظور امکان دسترسى سریع به کوه استفاده مى شده است که از ویژگى هاى این بنا به شمار مى رود.
قصر بهرام در ١۵۴ کیلومتری جنوب تهران و بر سر راه جاده سنگی قدیمی و کاروانروی کویری اصفهان ـ کاشان ـ گرمسار قرار دارد، که از گرمسار به مازندران و خراسان منتهی میشود.این جاده در طول مسیر خود از کاروانسرای عین الرشید تا گرمسار به جاده سنگفرش معروف است. کاروانسرای عین الرشید در ۴ کیلومتری جنوب غربی کاروانسرای قصر بهرام واقع شده است. قصر دارای چهار برج بلند و نیم دایره و دو دروازه شمالی و جنوبی است.
سنگ بزرگ و یک تکه ای بر سردر ورودی شمالی آن است، دو اتاقک در دو طرف این سردر وجود دارد که به احتمال فراون خانه بوده است. پاشنه درب دروازه های ورودی بر روی سنگهایی قرار داشتند که د ر درون سوراخ هایی که در آنها ایجاد شده بود می چرخیدند .این قصر به صورت چهار ایوانی است و اتاقها در اطراف حیاط یا صحن مرکزی قرار دارند. حیاط مرکزی محوطه ای بزرگ و هشت ضلعی است و ٢۴ اتاق در اطراف آن وجود دارد. حوض چهارگوشی به عمق حدود ٢ متر دروسط حیاط مرکزی دیده می شود .
غیر از این حیاط مرکزی حیاط بزرگ ساده ای با طاق بلند ضربی در طرف شرقی آن وجود دارد. در طرف غربی حیاط مرکزی، تالاری وسیع قرار دارد که د اخل آن دارای قسمت شاه نشین و تاقچه هایی در اطراف و یک ایوان در جلوی تالار است .در زیر ایوان، سردابی کهنه قرار دارد. در پشت اتاقهای اطراف حیاط طویله های بزرگی برای نگهداری چهارپایان و نیز محلی برای خواب و پخت و پز و نیز راهروهای غلام گردشی وجود دارد که در اختیار غلامان قرار داشت .یکی از شاهکارهای تاریخی این بنا سیستم آبرسانی آن است.
آب به وسیله دو مجرای روی هم که مجرای زیرین از لوله های سفالی تشکیل یافته و مجرای فوقانی همچون نهری سنگی است که توسط تخته سنگهای یکپارچه سفید ساخته شده است که آنها را به شکل مقعر تراشیدهاند، و آبراه هایی را تشکیل می دهد که آب را از چشمه شاهی که در فاصله ۵/٧ کیلومتری کاروانسرا و در دامنه سیاه کوه واقع شده است، به درون حوضی که در حیاط مرکزی کاروانسرا است منتقل می کند .شاهان صفوی در ضمن مسافرت هایشان به مازندران یا خراسان و یا در زمانی که به شکار میرفتند در این کاروانسرا اطراق میکردند، با این وجود در محوطه وسیعی که حصار محکمی آن را حمایت می کرد دو حیاطوجود داشت که با هم مرتبط بودند ولی هر کدام مدخل جد اگانه ای داشتند.
بنابراین ممکن هم بود که یکی از آن حیاطها به بازرگانان و دیگری به مسافران اختصاص داده شود. ممکن هم بود که در موقع اقامت شاه یا هیات های رسمی دولتی یکی از آن حیاط ها را از دیگری به کلی جدا کنند. در پشت اتاقهای اطراف حیاط طبقه پایین به نگهداری چهارپایان اختصاص یافته بود و اطاقهای بالای آن مخصوص اقامت مسافران بود که فرم این اتاق های مجزا مانند سکو است. این ظاهر ناهماهنگ در بسیاری از ساختمانهای دوران صفوی به چشم میخورد. ولی برعکس نمای خارجی کاروانسرای قصر بهرام با تخته سنگهای بزرگی که تراشیده شده و با دقت روی هم قرار داده شدهاند جلب نظر می کند .
در سیاه کوه که در نزدیکی این کاروانسرا قرار دارد، رگه های سنگی نرم که تراشیدن آن آسان است وجود دارد و مجاورت این کاروانسرا به سیاه کوه موجب شده است که از آن سنگ ها به مقدار زیاد استفاده کنند .سازنده این بنا تخته سنگهای بزرگ تراشیده را با دقت مخصوصی بر روی هم قرار داده است، و به خوبی قابل فهم است که از اصول حجم شناسی بی اطلاع نبوده است.
قسمت داخلی طاق نماهای طرفین با آجر بنا شدهاند. تنها قوس های سردرها با سنگ تراشیده چیده شده است ولی قرار داد ن تخته سنگها به همین جا پایان یافته و به دیوار طرفین تجاوز نکرده است. دو سردر بزرگ (یکی به صورت برجستگی مستطیل شکل به خارج دیوار تجاوز کرده و دیگری با اضافه شدن دو طاق نما یا طاقچه ظاهر زیباتری پیدا کرده است) از نظر زینتهای خارجی (در داخل طاق نماها و اطراف طاقچه) از تزیینات ساختمان های آجری الهام گرفته اند.برای اینکه برج ها سبک تر به نظر بیایند، روی نمای خارجی آنها سطوح مختلفی به وجود آورده اند. هرکدام از زاویه هایی که به این طریق به وجود آمده روی یک پایه ستونی قرار داد ه شده است و به این طریق یک نوع تضاد سایه و روشنی به وجود آورده که خالی از لطف نیست .
در بعضی از ساختمانهای دیگر ایران مانند آرامگاه علاءالدین در ورامین و برج طغرل در ری نیز روش فوق به کار رفته و سطوح یکپارچه را با شکستن آن و تقسیم کردن به سطوح متعدد، زیبایی به آنها بخشیده اند و سطوح استوانه ای را به سطح های کوچکتر مستطیل مبدل کردهاند ولی مصالحی که در قصر بهرام به کار برده شده محکم تر و درشت تر هستند و این در ساختمان های فلات ایران تازگی دارد و این فکر را به ذهن می آورد که شاید ساختمان این کاروانسرا تقلیدی از ابنیه نواحی دیگر خاورمیانه باشد .
تاریخ اصلی بنای کاروانسرا بطور دقیق مشخص نیست. در دیواره کناری دروازه شمالی جای خالی کتیبه ای که می گویند کاشی بوده است دیده می شود . بر مبنای وجود آجرهای قدیمی در کف سردابها احتمال داردکه ساختمان کنونی کاروانسرا بر یک بنای ویرانه باستانی نهاده شده باشد. و نیز از سفالهایی که در اطراف کاروانسرا یافت شده بعضی نیز عقیده دارند که این بنا پیش از دوره صفویه ساخته شده باشد. ولی در هرصورت این بنا یا در دوره صفویه ساخته شده یا اینکه در دوره صفویه تعمیر و بازسازی شده است .
کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام که به کاروانسرای عباس آباد نیز مشهور است در حال حاضر به عنوان پاسگاه شکاربانی پارک ملی کویر و نیز مهمانسرایی برای اقامت گردشگران و محققین مورد استفاده قرارمیگیرد. این کاروانسرای سنگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست با نظارت سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شده است .
دو مسیر آسان برای دسترسی به کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام وجود دارد که یکی جاده سنگفرش است که از گرمسار به روستای کهک سپس از طریق جاده سنگفرش وارد محدوده پارک ملی کویر شده و ازآنجا به قصر بهرام می رسد که البته این مسیر برای اتومبیل مناسب نیست. مسیر دیگر از طریق ورامین ـ پیشوا ـ ابردژ ـ پاسگاه مبارکیه و سپس قصر بهرام است که جاده نسبتاً خوبی برای عبور اتومبیل است.
کاروانسرای شاه عباسی قصر بهرام که به کاروانسرای عباس‌آباد نیز مشهور است و در حال حاضر به عنوان پاسگاه شکاربانی پارک ملی کویر و نیز مهمانسرایی برای اقامت گردشگران و محققین مورد استفاده قرارمیگیرد. این کاروانسرای سنگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست با نظارت سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شده است.